Hội thảo tham vấn Kế hoạch triển khai nghiên cứu Xây dựng tiêu chí thiết kế sinh thái, đề xuất lộ trình áp dụng thiết kế sinh thái cho bao bì của một số ngành, lĩnh vực ở Việt Nam

Ủy ban Châu Âu (2009) đưa ra định nghĩa về thiết kế sinh thái (TKST) - là một cách tiếp cận chủ động, phòng ngừa nhằm tối ưu hóa hiệu quả môi trường của sản phẩm trong khi duy trì chất lượng của sản phẩm và mang đến những cơ hội mới thực sự cho nhà sản xuất, người tiêu dùng và toàn xã hội. TKST cũng được định nghĩa là sự tích hợp các khía cạnh môi trường vào quá trình phát triển sản phẩm, bằng cách cân bằng các yêu cầu về kinh tế và sinh thái. TKST xem xét các khía cạnh môi trường trong toàn bộ các giai đoạn phát triển sản phẩm, nỗ lực để các sản phẩm tạo ra tác động môi trường ở mức thấp nhất có thể trong suốt vòng đời sản phẩm. 

Trong lĩnh vực bao bì, các chiến lược TKST phổ biến được triển khai có liên quan đến (i) lựa chọn vật liệu (ví dụ: sử dụng vật liệu tái tạo hoặc phân hủy sinh học); (ii) tối ưu hóa việc đóng gói (giảm chi phí và giảm tác động của hoạt động vận chuyển sản phẩm từ việc thiết kế các vật liệu nhẹ, bền, làm giảm khối lượng và thể tích vận chuyển, giảm lượng nhiên liệu tiêu thụ và giảm lượng phát thải các bon) và (iii) tính đa chức năng của bao bì nhằm tăng tuổi thọ và thu hút khách hàng. TKST bao bì nhựa nhằm mục đích giảm thiểu tác động môi trường của bao bì nhựa và hàng hóa đóng gói trong toàn bộ vòng đời. Theo đó, bên cạnh các tiêu chí về tác động môi trường của sản phẩm và bao bì, sản phẩm và bao bì sản phẩm phải được thiết kế đáp ứng được các tiêu chí liên quan đến tài nguyên, năng lượng, môi trường và sản phẩm.

Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, chính thức có hiệu lực từ năm 2022, không đề cập riêng đến TKST, tuy nhiên đã có các quy định cơ sở quan trọng cho thực hiện kinh tế tuần hoàn, là tiền đề để thúc đẩy TKST tại Việt Nam. Cụ thể, Luật đã quy định về kinh tế tuần hoàn (Điều 142), sản phẩm, dịch vụ thân thiện môi trường và nhãn sinh thái (Điều 145), trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhập khẩu (EPR) (Điều 54 và 55). Nghị định 08/2022/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường 2020 đã quy định chi tiết về Hồ sơ đề nghị và thủ tục chứng nhận nhãn sinh thái Việt Nam (Điều 146 và Điều 147). Thông tư số 02/2022/TT-BTNMT quy định chi tiết các điều của Luật Bảo vệ môi trường, trong đó, quy định tiêu chí và quy trình đánh giá sản phẩm đáp ứng bộ tiêu chí nhãn sinh thái Việt Nam (Điều 76 và 77).

Dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam” được triển khai từ tháng 06/2023 đến tháng 01/2024 nhằm đưa ra cách tiếp cận phù hợp cho Việt Nam trong triển khai thiết kế sinh thái trong thời gian tới.

Trung tâm tư vấn, Đào tạo và Dịch vụ TN&MT